Lección 8 |
FORMACION DE NUMEROS: En lecciones anteriores hemos aprendido a contar hasta 10 (dek). La formación de los siguientes es muy simple: 11 dek unu (o sea: 10+1=11) 12 dek du (o sea: 10+2=12) 13 dek tri ( o sea: 10+3=13) 14 dek kvar (o sea: 10+4=14) 15 dek kvin (o sea: 10+5=15) 16 dek ses (o sea: 10+6=16) 17 dek sep (o sea: 10+7=17) 18 dek ok (o sea: 10+8=18) 19 dek naŭ (o sea: 10+9=19) 20 dudek (o sea: 2x10=20) Entonces: 21 será "dudek unu", o sea 2x10+1=21 22 será "dudek du", o sea 2x10+2=22, y así sucesivamente hasta llegar a 30.....tridek (o sea3x10=30) 40......kvardek (o sea4x10=40)
En resumen:
100 ................ Cent 1000 .............. Mil 1000000 ........ Miliono
LOS ADVERBIOS indican la
manera en que una acción se desarrolla. En Esperanto se
forman por medio de la terminación
"E". Rapida: rápido- a Rapide: rápidamente Bona: bueno- a Bone: bien Vera: verdadero- a Vere: verdaderamente Facila: fácil Facile: fácilmente Pasio: pasión Pasie: apasionadamente Los adverbios responden a la pregunta KIEL: como?
COMPARAR es establecer la relación que hay entre las personas o las cosas. La ĉevalo (caballo) estas granda besto. La muso (ratón) estas malgranda besto. Pli (mas) -------- ol (que) La ĉevalo estas pli granda ol la muso: El caballo es más grande que el ratón. La plej ---------: el- la más La elefanto estas la plej (pron. "plei") granda besto: El elefante es el animal mas grande. Petro estas pli alta ol Paŭlo. Johano (pron. "iojano") (Juan) estas la plej alta. La muro (muro, pared) estas pli alta ol la seĝo (silla). La domo estas la plej alta. Novjorko (Nueva York) estas pli granda urbo ol Romo (Roma). Londono estas la plej granda urbo.
malpli (menos) -------- ol (que) Paŭlo estas malpli alta ol Petro. La seĝo estas malpli alta ol la muro. Romo estas malpli granda urbo ol Novjorko.
Kio estas pli granda, la ĉevalo ol la muso?. La ĉevalo estas pli granda ol la muso. Kiu estas pli alta, Petro aŭ Paŭlo?. Petro estas pli alta ol Paŭlo. Ĉu Romo estas pli granda urbo ol Londono?. Ne. Londono estas la plej granda urbo. Ĉu la poetoj (poetas) havas pli longajn harojn (cabellos) ol la soldatoj (soldados)?. Jes, la poetoj havas pli longajn harojn ol la soldatoj. Ĉu Esperanto estas pli facila lingvo (pron. "linguo") (lengua, idioma) ol la franca?. Jes, Esperanto estas pli facila lingvo ol la franca (Francés). Kiu besto estas la plej granda?. La elefanto estas la plej granda besto.
Domo: casa Domego: caserón Pordo: puerta Pordego: portón Varma: caliente Varmega: ardiente Granda: grande Grandega: grandísimo- a, enorme Ridi: reír Ridegi: reír a carcajadas La domo havas pordon. La kastelo (castillo) havas pordegon. En Hispanio (España) la vetero (tiempo atmosférico) estas varma. En Afriko la vetero estas varmega. Londono estas urbego. La pajaco (pron. "paiatso") (payaso) ne ridas. Li ridegas. Rockefeller estas riĉega. La leono estas fortega besto. Ĉu la kastelo havas pordon aŭ pordegon?. La kastelo havas pordegon. Kia (de qué clase) estas la vetero en tropikaj landoj (países tropicales)? La vetero en tropikaj landoj estas varmega. (muy caliente, ardiente). Ĉu la agloj (águilas) estas fortegaj?. Jes, la agloj estas fortegaj bestoj.
EL SUFIJO ET: Forma los diminutivos. Ejemplos: Domo: casa Dometo: casita Varma: caliente Varmeta: tibio- a Ridi: reír Rideti: sonreír
Mia dometo estas malgranda, sed bela. En printempo (primavera) la vetero estas varmeta. Li ne vivas en urbego, sed en urbeto. Ĉu li vivas en urbego?. Ne, li vivas en urbeto.
Ĉu vi ŝatas varmegan veteron?. Ne, mi ne ŝatas varmegan nek (ni) malvarmegan veteron. Ĉu vi deziras esti riĉega?. Ne, mi ne deziras esti riĉega, sed (pero, sino) bona.
"Virina rideto (sonrisa) pli kaptas (captura, atrapa) ol reto (red)". (Proverbo) TIEMPO FUTURO: La terminación "OS" indica que la acción tendrá lugar en el futuro. Havi: tener Mi havos: yo tendré Skribi: escribir Vi skribos: tu escribirás Legi: leer Ni legos: nosotros leeremos Morgaŭ estos lundo. Mi devos labori. Mi estas oficisto kaj laboras en banko de mia urbo. Mi matenmanĝos kun mia edzino, mia filo (hijo) Petro kaj mia filino María. Petro kaj María devos (deberán) iri al la lernejo. Mia kara (querida) edzino restos (quedará) en la domo kaj preparos (preparará) la la tagmanĝon. Mi prenos (tomaré) aŭtobuson, kiu transportos min (me transportará) ĝis la centro de la urbo, kie (donde) estas la banko, mia laborejo (lugar de trabajo). Mi tajpos (tajpi: escribir a máquina) leterojn kaj kontos (contar, hacer cuentas) la monon (dinero) de la deponoj (depósitos) de la klientoj. Alia (otro) oficisto (oficinista) laboros en la kaso (caja). Li estas la kasisto (cajero). Li ricevos kaj pagos ĉekojn (cheques) kaj ĝirojn (giros). Post tagmanĝi en mia hejmo (pron. "jeimo") (hogar), mi kaj mia familio iros al la klubo (club), kie ni praktikos sportojn (deportes). Petro ludos (jugará) futbalon aŭ naĝos (nadará) en la naĝejo (pileta de natación). Mia edzino kaj mi praktikos tenison (tennis), kaj María ludos kun kelkaj amikinoj. Vespere (al atardecer) ni revenos al nia domo. Ni vespermanĝos. Poste (después) mia edzino rigardos televidon (televisión). Mi legos libron aŭ skribos leterojn al miaj amikoj. Mi havas amikojn en multaj landoj de la mondo. Dank'al (gracias a) ili mi lernis pri kutimoj (costumbres) de aliaj popoloj (pueblos). Mi ankaŭ lernis pri historio, geografio de malproksimaj landoj. Mi interŝanĝas (intercambio) poŝtkartojn kaj poŝtmarkojn (tarjetas postales y estampillas postales).
Ĉu vi laboras dum la dimanĉoj?. Ne. Dum la dimanĉoj mi ripozas (reposo, descanso). Kion (que cosa) vi faras (hace) dum la tagoj de la semajno?. Mi laboras. Ĉu vi laboras en lernejo?. Ne, mi laboras en banko. Morgaŭ estos
lundo. Ĉu vi matenmanĝos
en la oficejo?. Ĉu vi iros al la banko per aŭtomobilo?. Ne. Mi devos preni aŭtobuson. Kion vi faros (harás) en la banko?. Mi tajpos leterojn kaj kontos la monon de la klientoj.
Vilhelmo (Guillermo): - Mi laboris multe (mucho) dum la semajno. Mi estas laca (cansado) Kristina: - Dank'al Dio (gracias a Dios) morgaŭ estos dimanĉo, kaj vi povos ripozi (reposar).
Dialogo en la Stacidomo (estación de trenes) Amanda : - La trajno (tren) alvenos (llegará) post du horoj, pro (por a causa de) la malbona vetero. Mikaelo (Miguel): - Ĉu vere?. Kiel ĝene! (Qué molesto!). Vole nevole (quiera que no) ni devos atendi (aguardar). Kie estas la kafejo?. Mi volas (quiero) trinki bieron (cerveza). Amanda: - Vi pravas (tienes razón). Mi trinkos kafon. Estimado amigo: Para facilitarte la correspondencia internacional, a partir de esta lección incluiremos algunos fragmentos de cartas (leterfragmentoj). Lo que se coloca entre paréntesis en optativo, es decir, que el alumno adecuará el texto de su escrito a sus circunstancias personales, dejando de lado lo que no corresponda a su persona, o bien a su país, ciudad, etc. Por otra parte, es muy importante que, con la ayuda de un diccionario y un poco de esfuerzo, exprese sus propias ideas y conceptos. Leterfragmento: Kara amik(in) o: Estis
por mi granda ĝojo (alegría)
la ricevo de via letero
kaj via bela poŝtkarto.
Mi esperas ke mia
poŝtkarto ŝatos
al vi. Mi estas 20- jara
(de 20 años de edad), kaj mi studas
en la (mezgrada lernejo:
escuela secundaria) (teknika lernejo)
(universitato). Mi laboras
en (oficejo) (fabriko:
fábrica) (bieno: finca, establecimiento
agrícola o ganadero) (entrepreno:
empresa industrial) (butiko: tienda)
(magazeno: almacén)
(banko) (ĵurnalo)
(turisma entrepreno).
Ĉu vi havas hobiojn
("hobbies")?. Miaj hobioj
estas: (ŝako:
ajedrez) (havi multajn
amikojn) (legi librojn)
(muziko) (kolekti
poŝtkartojn) (kolekti
poŝtmarkojn). Mi ŝatas sportojn.
Mi praktikas (futbalon)
(tenison) (naĝado:
natación) (fiŝkaptado:
pesca) (ĉasado: caza). "El Esperanto es la mejor solución de la idea de Lengua internacional". Albert Einstein. |
|||||||