| Lección 9 |
|
Mia avino (abuela) rakontis (contaba) ke, kiam (cuando) ŝi estis juna, la virinoj ne povis studi karieron (carrera profesional). Tiam (entonces) ili ne povis esti kuracistoj nek (ni) advokatoj. La virinoj devis dediĉi sin (dedicarse) al la hejmo (hogar) kaj al la infanoj. Tiam ili ne povis baloti (votar). Ĉu mia avino povis studi karieron, kiam ŝi estis juna?. Ne. Tiam la virinoj ne povis studi karieron. Ĉu mia avino povis esti kuracisto aŭ advokato?. Ne. Tiam virinoj ne povis esti kuracistoj nek advokatoj. Ĉu mia avino povis baloti, kiam ŝi estis juna?. Ne. Tiam virinoj ne povis baloti. Kiam vi vizitos min?. Mi vizitos vin iam (alguna vez) dum la semajno (semana). Kiam vi estis en Afriko?. Mi neniam (nunca) estis en Afriko. Ĉu ni lernas ĉiam (siempre)?. Jes, ni ĉiam lernas ion (algo). Kiam vi matenmanĝas (desayuna)?. Mi matenmanĝas en la materno. Kiam vi dormas?. Mi dormas dum (durante) la nokto. Ĉu vi ĉiam (siempre) havas feritempon?. Ne. Mi devas labori kaj studi. Ĉu vi iam rajdis (montó) sur kamelo (camello). Ne. Mi neniam (nunca) rajdis sur kamelo.
EL SUFIJO IG: Forma verbos que expresan que algo se haga o vuelva en el estado indicado por la raíz. Por ejemplo:
Ŝi ruĝigas la lipojn: Ella colorea de rojo los labios. La rido junigas. La risa rejuvenece. La sportoj fortigas la korpon: Los deportes fortalecen el cuerpo. Ĉu sinjorinoj ŝatas beligi sin () (embellecerse)?. Jes, sinjorinoj ŝatas beligi sin. Ĉu la rido junigas?. Je, la rido junigas. Ĉu la sportoj fortigas la korpon?. Jes, la sportoj fortigas la korpon. Ĉu la vino fortigas la korpon?. Ne, la vino malfortigas (debilita) la korpon. Ĉu bonaj medikamentoj sanigas?. Jes, bonaj madicamentoj sanigas (sanan). Ĉu mizero (miseria) feliĉigas (hace feliz)?. Ne, mizero ne feliĉigas. () Sin: se (a si mismo). Este pronombre es llamado "reflexivo". Se usa cuando el que recibe el efecto de la acción es el mismo autor de esa acción. Se llama "reflexivo" (de "reflejar"), pues es lo mismo que cuando Ud. se mira en un espejo se refleja su propia imagen. Este pronombre solo se usa en la tercera persona, singular y plural (li, ŝi, ĝi, ili). Ejemplo: Li rigardas sin en la spegulo: El se mira en el espejo.
EL SUFIJO IĜ: Forma verbos que expresan "volverse", "hacerse", "cambiar de estado".
NO CONFUNDIR el sufijo iĝ con el anterior ig. Observe la diferencia: Ŝi ruĝigas la lipojn: Ella colorea de rojo los labios. Ŝi ruĝiĝas: Ella se ruboriza. Ejemplos con el sufijo iĝ: Mi dikiĝis (engordé). Mi devos aĉeti (comprar) pli grandan jakon (chaqueta) En aŭtuno (otoño) la arboj flaviĝas (se vuelven amarillos) (flava: amarillo) La situacio malboniĝis: La situación empeoró. Li estis malsana (enfermo). Nun (ahora) li saniĝis (se sanó). Ĉu mi dekiĝis?. Jes, vi devos aĉeti pli grandan jakon. Ĉu en Latinoameriko la ekonomia situacio (situación económica) malboniĝis?. Jes, ĝi malboniĝis. Ĉu la infano (niño) jam saniĝis?. Jes. Li estis malsana. Nun li saniĝis. Ĉu la vetero (tiempo atmosférico) estas malvarma?. Ne, la vetero varmiĝis. (varma: caliente, caluroso)
Kiu estas la unua (primer) monato de la jaro?. La unua monato estas januaro. Kiu estas la lasta (último) monato de la jaro?. La lasta monato estas decembro. Ĉu januaro estas pli longa ol februaro?. Jes, januaro estas pli longa ol februaro. Kiu estas la plej mallonga monato?. Februaro.
Al encontrarse dos o mas personas: Saluton! (Forman abreviada de "bonvolu- tenga a bien- akcepti mi an saluton") Kiel vi fartas?: cómo está de salud? Al despedirse: Ĝis revido!: hasta volver a verlo. (revidi: volver a ver) Ĝis baldaŭ!: hasta pronto! Ĝis! (forma simple usada entre amigos). FORMULAS DE CORTESIA MUY
USADAS
(Conviene aprenderlas de memoria) Pardonon!: Perdón (o disculpe!) Bonvolu: tenga a bien (de "bone": bien y "voli": querer) (Ejemplos: Bonvolu informi a mi ... / Bonvolu diri al mi ... / Bonvolu pasi al mi la salon: tenga a bien pasarme la sal)
Dialogo inter du amikoj (diálogo entre dos amigos) Ĵako (Jaime): - Saluton, Georgo (Jorge), kiel vi fartas?. Georgo (Jorge): - Bone, dankon, kaj vi?. Ĵako (Jaime): - Mi fartas bone, dankon. Ĝis revido! Georgo: - Ĝis!.
ATENDI: esperar (aguardar) Mi esperas ke vi sukcesos (tendrá éxito) en la ekzameno (exámen). Mi esperas ke vi fartas bone. Ili atendis la aŭtobuson dum 15 minutoj. Li atendas la horon de la tagmanĝo (almuerzo)
VETERO: (tiempo atmosférico) Ŝi estis en Japanio dum longa tempo. Estas tempo por plori (llorar) kaj tempo por ridi (reír). La vetero estas malbona ĉar (porque) tondras (truena) kaj pluvas (llueve). Dum printempo (primavera) la vetero estas agrabla (agradable).
Kara amik (in) o : Estis por mi granda plezuro la ricevo de via afabla (amable) letero. Mi estas kontenta ke mi havas amik(in) on en via lando. Mia lando (Argentino) estis hispana kolonio ĝis la jaro 1816. Ni sendependiĝis en tiu jaro, kaj nun ni estas Respubliko. Ni parolas la hispanan lingvon. Nia ĉefurbo (capital) estas Buenos Aires, kiu havas..... loĝantojn (habitantes). Mia urbo estas (granda) (malgranda). Ĝi havas..... loĝantojn. En mia urbo estas (kelkaj) (multaj) placoj kun multaj arboj kaj belaj floroj. Ni havas (teatron) kaj (kelkajn) (multajn) kinejojn. "Necesitamos una lengua común
con la que puedan ser tratados los intereses universales de la humanidad;
un medio comun de intercomunicación para la política, la
ciencia, la filosofía y la religión". |
||||||||||||||||||||||||||||||