| Lección 12 |
|
El verbo indica lo que las personas, animales hacen o sienten, y también el estado de personas, animales y cosas. Hasta ahora hemos visto verbos en: Infinitivo (estudiar, hablar, cantar). En Esperanto terminan en "i": (studi, paroli, kanti). Presente (yo estudio, tú hablas, ellos cantan). En Esperanto terminan en "as", y no varía según las personas (mi studas, vi parolas, ili kantas).Pasado (yo estudié, el habló, ellos cantaron). En Esperanto terminan en "is" para todas las personas (mi studis, li parolis, ili kantis). Futuro (yo estudiaré, él hablará, ellos cantarán) En Esperanto terminan en "os" Condicional (yo estudiaría, el hablaría, ellos cantarían). En Esperanto terminan en "us" para todas las personas (mi studus, li parolus, ili kantus). LA TERMINACION U: Indica el imperativo, y sirve para dar:
La instruisto diris: Ne babilu (conversen) dum la klaso!. La reĝo ordonis al la sklavoj: Kantu!. La registaro (gobierno) postulas (exige) ke ni pagu la impostojn (impuestos).
Mikaelo (Miguel): - Venu ĉe mi inter la oka kaj deka vespere.
Vilhelmo (Guillermo): - La Universala Kongreso de Esperanto okazos (acontecerá) dum Junio en Madrido. Ĉu vi ĉeestos?. Olga: - Mi ne povos ĉeesti. Mia edzo estas malsana. EL SUFIJO UL: Señala al individuo
que possee la cualidad expresada por
la raíz de la palabra. Junulo: un joven Maljunulo: un viejo Fortulo: un individuo fuerte. Drinkemulo: un bebedor (un borracho) Ulo: un individuo Junulo estas juna viro (hombre). Fortulo estas forta viro. Belulino estas bela virino. (bel ul in o) Ĉu via avo estas junulo?. Ne, mia avo estas maljunulo. Ĉu en Finnlando (Finlandia) estas multaj belulinoj?. Mi ne scias. Mi neniam estis tie. Kiuj estis la ŝtelistoj de la banko?. Nekonataj uloj (individuos desconocidos). Kion faras drinkemulo?. Drinkemulo drinkas (bebe en exceso) alkoholaĵojn. Ĉu boksistoj estas fortuloj?. Jes, boksistoj estas fortuloj. EL SUFIJO EBL: Indica posibilidad.
Dum la nokto nigra kato ne estas videbla. Tiu ĉi akvo estas trinkebla. Esperanto estas komprenebla lingvo (lengua, idioma). Ĉu viaj pensoj estas videblaj?. Ne, ili ne estas videblaj. Ĉu la akvo kun koto (barro, fango) estas trinkebla?. Ne, Ĝi ne estas trinkebla (bebible). Ĉu formiko (hormiga) estas videbla dum la nokto?. Ne, ĝi ne estas videbla.
Ĉu la vitro (vidrio) estas travidebla (transparente)?. Jes, la vitro estas travidebla. Ĉu la ligno (madera) estas travidebla?. Ne, la ligno ne estas travidebla.
Karlo (Carlos): - Ĉu vi iros al la Universala Kongreso de Esperanto? Frederiko (Federico): - Eble.
Antono: - Mi invitas vin ludi tenison (tennis). Rikardo: - Neeble. Mi devas labori.
Alberto: - Ĉu Francio (Francia) estas en Eŭropo?. Rodolfo: - Kompreneble! (por supuesto!).
EL SUFIJO IND: Indice lo que "es digno de". Ejemplos:
Venecio (Venecia) estas vidinda urbo. "Don Quijote de la Mancha" estas leginda libro. Tiu mizerulo (mizero: miseria) estas kompatinda. Meksiko (Méjico) estas vizitinda lando. Ĉu Romo kaj Parizo estas vizintidaj urboj?. Jes, tie estas multaj vidindaĵoj (cosas dignas de verse). Kial estas admirindaj la verkoj (obras maestras) de Mikelanĝelo (Miguel Angel). Ĉar estas beleco en liaj pentraĵoj (pinturas) kaj skulptaĵoj (esculturas). Kara lernanto: Mi supozas (supongo) ke vi estas laca (cansado). Do (pues, por lo tanto) ni lernos du prefiksojn, kiuj estas tre facilaj. EL PREFIJO RE: Indica repetición, reiteración. Ejemplos: Fari: hacer Refari: rehacer Legi: leer Relegi: releer Komenci: comenzar Rekomenci: recomenzar Mi ne ŝatas ĉi tiun leteron. Mi devos refari ĝin. Estas konsilinde (es aconsejable) relegi la antaŭajn (anteriores) lecionojn. Ŝi faris fuŝaĵon (equivocación). Ŝi devos rekomenci la laboron. Kiam vi revenos (regresaras)?. Eble mi revenos morgaŭ. Kiam li reiros (volverá a irse)?. Li reiros dum la proksima semajno. EL PREFIJO EKS: ex. Eksedzo: Ex esposo Eksministro: ex ministro Eksinstruisto: ex maestro Leterfragmento: Kara amik (in) o: Mi ricevis vian (belan poŝtkarton) (leteron). Kiel kutime (como de costumbre) mi legis ĝin kun granda intereso. Koran dankon!. Ĉu vi ŝatas muzikon?. Ĉu via lando havas folkloran muzikon?. En mia lando estas tipika folklora muziko. Ĉiujare (cada año) okazas (acontecen) festivaloj, kun partopreno (participación) de diversaj ensembloj (conjuntos musicales). Multaj personoj ĉeestas tiujn festivalojn, kiuj estas grandaj sukcesoj (éxitos). Mi preferas modernan muzikon kaj la jenajn (siguientes) ensemblojn.... Mi preferas klasikan muzikon kaj la jenajn orkestrojn:... Mi restas (quedo) atendante vian respondon. Intertempe (mientras tanto) bonvolu akcepti korajn salutojn de via amiko. Expresiones útiles Sendube...(Sin dudas...) Cetere...(Por lo demás...) Ne gravas...(No importa...) Aliflanke, ...(Por otra parte) Ĉu vi vidas? (Ve Ud.?), o sea "comprende Ud.?"). Kiel vi povas supozi.....(Como puede suponer). Kiel estis espereble....(Como era de esperar). Mi bedaŭras. (Lo lamento). Ŝajnas nekredeble! (Parece increíble!) Para presentar una persona a otra Arturo: - Permesu ke mi prezentu al vi s ron Petro Lopez. García: - Prezuron!. Mi estas Johano García. Kiel vi fartas?. Lopez: - Mi fartas bone. Dankon. Kaj vi?. Garcia: - Bone. Dankon. La conversación continúa sobre diferentes temas; al separarse se dice. López: - Ĝis revido! (Hasta volver a verlo!). García: - Ĝis baldaŭ! (hasta pronto!) (o también puede contestar lo mismo: Ĝis revido!). "El Esperanto tiene ante
sí un brillante porvenir" |
||||||||||||||||||||